… ο πολιούχος μας.
Γράφει η Δεσποτάκη Ευτυχία

Τίμα το δαιμόνιον αεί μεν, μάλιστα δε μετά της πόλεως (Ισοκράτης)
(Να τιμάς  τα θεία  πάντοτε, προ πάντων, όμως, μαζί  με τους άλλους ανθρώπους)
Το Θρησκευτικό συναίσθημα, γέννημα της αγωνίας του ανθρώπου για το ανερμήνευτο, το δύσκολο και το τυχαίο είναι άρρηκτα δεμένο με την ψυχή  του ανθρώπου. Έτσι οι θρησκείες αποτέλεσαν θεσμό των οργανωμένων κοινωνιών και συντέλεσαν και συντελούν στη συνοχή των κοινωνιών.
Το ιερατείο, η εκκλησία υπάρχει σε όλες τις κοινωνίες και λειτουργεί γύρω από το ναό, το βωμό και την εκκλησία. Τα περισσότερα αρχαιολογικά ευρήματα  έχουν σχέση με τη θρησκεία. Ο ιστορικός Πολύβιος αναφέρει: Εύροις δε αν επιών και πόλεις ατειχίστους, αγραμμάτους, αβασιλεύτους, αχρημάτους, πόλεις δε άνευ βωμών και ναών ουκ αν εύροις…..( Περιφερόμενος μπορείς να συναντήσεις πόλεις χωρίς τείχη χωρίς καλλιέργεια  γραμμάτων, χωρίς άρχοντα, χωρίς νομίσματα, πόλεις χωρίς ναό και βωμό δε θα συναντήσεις….)

Επετειακό αφιέρωμα της Δεσποτάκη Ευτυχίας
(Εκατό πενήντα χρόνια από την ανοικοδόμηση του)
Μέρος 5 τελευταίο
Η εορτή του Αγίου Σπυρίδωνος στις δώδεκα Δεκεμβρίου επίσημη αργία για το Καστέλι, ήταν κάτι ξεχωριστό και έπαιρνε άλλες διαστάσεις για μας τα παιδιά .
Μαθαίναμε το απολυτίκιο του, γεμάτο μυστήριο με τον όφη να μεταβάλλεται σε χρυσό, με τη νεκρά να ανασταίνεται και το κεραμίδι να αναλύεται σε νερό χώμα και φωτιά στην πρώτη οικουμενική σύνοδο και να αποδεικνύει τον τριαδικό Θεό.
Η λιτάνευση της εικόνας φάνταζε κάτι μεγαλοπρεπές, μοναδικό,δεδομένου ότι δεν είχαμε άλλες παραστάσεις από φιέστες και εκδηλώσεις. Σημαίες, λάβαρα, μουσική μπάντα, που ερχόταν από τα Χανιά πριν να αποκτήσομε δική μας,πλήθος κόσμου και εμείς τα παιδιά των σχολείων, του οδηγισμού, του προσκοπισμού, να ακολουθούμε με τα χέρια δεμένα πίσω στις άκρες της πομπής με ειδικό βηματισμό που μας τον είχε διδάξει πριν από μέρες ο Γυμναστής μας. Οι πρόσκοποι με τα κοντάρια τους να περιβάλλουν την εικόνα και επώνυμοι Καστελιανοί να την σηκώνουν στους ώμους του. Τα παιδιά του νηπιαγωγείου κρατούσαν μια μεγάλη ταμπέλα, και τον περίμεναν κατά την επιστροφή  παραταγμένα στο στενό που έγραφε με μεγάλα γράμματα. Η νέα γενεά σε προσκυνά Άγιε Σπυρίδωνα…. Η πομπή έστριβε δεξιά από τον κάτω δρόμο έφτανε στην πλατεία, γινόταν δέηση στον Μιχαήλ Αρχάγγελο και περπατούσε όλη την αγορά την Σκαλίδη. Οι γυναίκες που τα σπίτια τους ήταν στην αγορά είχαν ανάψει τα θυμιατά στα μπαλκόνια. Έξω από το μοναδικό φαρμακείο ο κ. Χαρίλαος έρραινε με ανθόνερο και έξω….
από τα κουρεία, οι Μαρεντάκηδες έρραιναν με κολώνια.

Επετειακό αφιέρωμα της Δεσποτάκη Ευτυχίας
(Εκατό πενήντα χρόνια από την ανοικοδόμηση του)
Ο ναός αρχικά μεταβάλλεται σε στάβλο, αλλά μετά σε αποθήκη σανών. Η εικόνα του Αγίου Σπυρίδωνος μεταφέρεται στο σπίτι της οικογένειας Τριανταφυλλάκη, που διέμενε Τούρκος
αξιωματούχος και την χρησιμοποιούσε σαν κρεβάτι. Επειδή όμως όσοι κοιμόταν επάνω σε αυτό το κρεβάτι κατέληγαν κακώς, οι Τούρκοι αναγκάστηκαν να την επιστρέψουν στη θέση της. Στο μεσαίο κλίτος του καινούριου ναού, μπροστά και αριστερά  μετά τη σολέα υπάρχει εντυπωσιακός ξυλόγλυπτος άμβωνας και αριστερά ο δεσποτικός θρόνος επίσης ξυλόγλυπτος και τα δύο κατασκευασμένα από τον τότε ξυλογλύπτη Κουφάκη.
Επίσης ξυλόγλυπτο είναι το τέμπλο με επίχρυσο διάκοσμο.

Πρώτος ορθόδοξος επίσκοπος εγκαθίσταται ο Πατελάρος. Ωστόσο οι διώξεις και οι εξευτελισμοί που υφίστανται οι χριστιανοί από τους Οθωμανούς και ιδίως από του γενιτσάρους είναι σκληροί και  απηνείς. Να σημειωθεί ότι στην εποχή για την οποία μιλούμε, ο πληθυσμός της Κισάμου, φτάνει πολλές φορές να είναι κατά τι λιγότερος από τον Οθωμανικό. Αν διατηρήθηκε η χριστιανική πίστη ύστερα από τόσους διωγμούς οφείλεται κατά τον καθηγητή Βυζαντινολόγο Τωμαδάκη στο θεσμό της εξαρχίας του Πατριαρχείου, όπου στέλλει χειροτονημένους επισκόπους και ιερείς και εγκαθιστά σε επισκοπές. Έτσι διατηρείται το ορθόδοξο δόγμα ανά τους αιώνες.
Όταν ο Μελχισεδέκ Δεσποτάκης χειροτονείται επίσκοπος Κισάμου μεταφέρει την έδρα της επισκοπής στο χωριό Επισκοπή Κισάμου, όπου και ο βυζαντινός ναός του Μιχαήλ Αρχαγγέλλου η γνωστή ροτόντα. Είναι γνωστός ο απαγχονισμός του και το μαρτύριο του, ύστερα από την επαναστατική δράση του στο Σέλινο το 1821.
Το 1856 εκδίδεται το Χάτι Χουμαγιούμ, τουρκικό διάταγμα, το οποίο, ύστερα από πίεση των μεγάλων δυνάμεων παραχωρεί ελευθερίες στους χριστιανούς κυρίως θρησκευτικές και για την εκπαίδευση.

Επετειακό αφιέρωμα της Δεσποτάκη Ευτυχίας
(Εκατό πενήντα χρόνια από την ανοικοδόμηση του)
Μέρος 2ο

Κατασκευάζονται οι πρώτες, χριστιανικές εκκλησίες επιμήκη οικοδομήματα οι λεγόμενες βασιλικές.
Στην Κίσαμο, στο παλιό Καστέλι υπήρχε τέτοια βασιλική της οποίας τα ερείπια δεν έχουν ανασκαφεί, οι πληροφορίες περιηγητών είναι ασαφείς, εν τούτοις οι αρχαιολόγοι προσδιορίζουν, ότι ο χώρος της ήταν απέναντι από το νυν επισκοπείο, και προς δυσμάς. Εξ άλλου έχομε πολλά δείγματα της Χριστιανικής Κισάμου, όπως το  κοιμητήριο προς δυσμάς και δίπλα από την ιδιοκτησία του κ. Ραισάκη.
Από τη βυζαντινή περίοδο η ευρύτερη περιοχή της Κισάμου έχει πολλά μνημεία, όπως ο ναός του Μιχαήλ Αρχαγγέλου, η γνωστή ροτόντα στο χωριό Επισκοπή, η Αγία Βαρβάρα στα Λατζιανά κ.α.
Κατά την περίοδο της Αραβοκρατίας η δραστηριότητα της εκκλησίας της Κρήτης περιορίζεται, έως και ανακόπτεται. Πιθανολογείται ότι τότε καταστράφηκε και η υπάρχουσα παλαιοχριστιανική βασιλική.

Επετειακό αφιέρωμα της Δεσποτάκη Ευτυχίας
(Εκατό πενήντα χρόνια από την ανοικοδόμηση του)
Μέρος 1ο

Η ανέγερση ενός ναού, η ανοικοδόμηση μιας εκκλησίας στηρίζεται πάνω απ΄όλα στην πίστη των ανθρώπων, η οποία πίστη αποτελεί και τη βάση του θρησκευτικού συναισθήματος .
Ένα συναίσθημα του ανθρώπου, που γεννά η αβεβαιότητα, ο φόβος του άγνωστου και η αδυναμία να αντιμετωπιστεί κάθε δυσκολία.
Τα περισσότερα αρχαιολογικά ευρήματα έχουν σχέση με τη θρησκεία. Ο ιστορικός Πολύβιος αναφέρει: ¨Εύροις δε αν επιών και πόλεις ατειχίστους, αγραμμάτους, αβασιλεύτους, αχρημάτους, πόλεις δε άνευ βωμών και ναών ουκ αν εύροις….. (Περιφερόμενος μπορείς να συναντήσεις πόλεις χωρίς τείχη, χωρίς καλλιέργεια γραμμάτων, χωρίς άρχοντα, χωρίς νομίσματα, πόλεις χωρίς ναό και βωμό δε θα συναντήσεις….)
Μνημεία τέχνης από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα, σε όλους τους πολιτισμούς, οι μεγάλοι ναοί θαυμάζονται και προσκυνούνται. Παρθενώνας, Θησείο, Ναός Σολομώντος, Αγιά Σοφιά, Παναγία των Παρισίων, Άγιος Πέτρος.
Ο ελληνικός χώρος στη μακραίωνα ιστορία και παράδοση έχει σηματοδοτήσει το θρησκευτικό συναίσθημα  των πιστών με εκατοντάδες αρχαίους ναούς και βωμούς, μεγαλοπρεπείς χριστιανικούς ναούς και  μοναστήρια, ταπεινά εκκλησάκια, φτιαγμένα από την προσφορά των πιστών αφιερωμένα σε αρχαίους θεούς, στον Παντοκράτορα, στην Παναγία, σε Αγίους και Αγίες.
Σε ατομικό επίπεδο ο Άγιος είναι ο προστάτης καθενός και έτοιμος να ακούσει   σιωπηλός την ικεσία, την ευχαριστία τη συγγνώμη του προσερχόμενου και προσευχόμενου.